YAPAY ZEKA KULLANIMININ İŞGÜCÜNE ETKİSİ

Yapay zeka teknolojisinin iktisadi sektörlerde kullanımı işgücünü yakından ilgilendirmektedir. Konuyla ilgili aşağıdaki yazı OECD kaynaklarından alınmıştır.
OECD işgücü piyasaları, toparlanma durmuş olsa bile sıkı kalmaya devam etmektedir ve işsizlik 1970'lerin başından bu yana görülmemiş bir düşük seviyededir. Bununla birlikte, nominal ücretler yüksek ve kalıcı enflasyona ayak uyduramamış ve neredeyse tüm OECD ülkelerinde çalışanların reel gelirleri düşmüştür. Yapay zekadaki giderek artan hızlı gelişmelerin istihdamı önemli ölçüde etkilemesi muhtemeldir. İmalat ve finans sektörlerinde yapay zeka kullanımına ilişkin yeni bir OECD anketinden elde edilen ilk sonuçlar, riskleri ele alırken ülkelerin, firmaların ve bireylerin yapay zekadan yararlanmasına olanak tanıyan politikalarla şimdi harekete geçmenin acil bir ihtiyaç olduğunu göstermektedir.İş arayan kişi başına düşen boş pozisyon sayısı birçok ülkede azalmış olsa da, işgücü piyasaları çoğu OECD ülkesinde çok sıkı olmaya devam etmektedir. İstihdam, COVID krizi öncesine göre biraz daha yüksek bir seviyede istikrar kazanırken, OECD genelinde işsizlik oranları tarihsel olarak düşük kalmaya devam etmektedir. İşgücü piyasasına katılım da artmış olup, COVID-19 krizi öncesine kıyasla daha az sayıda çalışma çağındaki kişi aktif değildir ve istihdam edilen kişi başına ortalama çalışma saati çoğu ülkede kriz öncesi seviyelerin üzerinde veya biraz altındadır.
Mayıs 2023 istatistiklerinde bazı OECD ülkelerinde işsizlik oranları; şöyledir: İspanya % 12,8; Yunanistan 10.8; Türkiye 10.2.. Kore 2,5 ve Çekya 2.4. Hayat pahalılığı krizinin ortasında reel ücretler düşüyor. İşgücü piyasaları nominal ücretleri artırmış, ancak enflasyondan daha az artırarak neredeyse tüm sektörlerde ve OECD ülkelerinde reel ücretlerin düşmesine yol açmıştır. Birçok OECD ülkesinde yasal asgari ücretlerin reel değeri, enflasyona düzenli uyarlama sayesinde korunmuştur. Yüksek enflasyon düşük gelirli hane halkları üzerinde ağır bir yük oluşturduğundan bu durum özellikle önemlidir. Birçok ülke ve sektörde şirket kârları işgücü maliyetlerinden daha fazla artmıştır, bu da hayat pahalılığı krizinin herkes tarafından eşit olarak paylaşılmadığını göstermektedir.
Hayat pahalılığı krizinin ortasında reel ücretler düşüyor. İşgücü piyasaları nominal ücretleri artırmış, ancak enflasyondan daha az artırarak neredeyse tüm sektörlerde ve OECD ülkelerinde reel ücretlerin düşmesine yol açmıştır. Birçok OECD ülkesinde yasal asgari ücretlerin reel değeri, enflasyona düzenli uyarlama sayesinde korunmuştur. Yüksek enflasyon düşük gelirli hane halkları üzerinde ağır bir yük oluşturduğundan bu durum özellikle önemlidir. Birçok ülke ve sektörde şirket karları işgücü maliyetlerinden daha fazla artmıştır, bu da hayat pahalılığı krizinin herkes tarafından eşit olarak paylaşılmadığını göstermektedir. OECD ortalamasında reel ücretlerde % 3.8 gerileme olmuştur. Macaristan % 15.6 ile en yüksek ülke, Belçika ise % 2.9 artış olmuştur. Türkiye’deki ücretlerle ilgili veri yoktur. Yapay zekanın (YZ), önceki dijital teknolojik değişikliklerden birkaç yönden farklı görünmektedir: i) otomatikleştirilebilecek görev yelpazesini sadece rutin, bilişsel olmayan görevlerin ötesinde önemli ölçüde genişletmektedir; ii) YZ genel amaçlı bir teknolojidir, yani neredeyse her sektör ve meslek etkilenecektir ve iii) gelişme hızı benzeri görülmemiş düzeydedir. Firmaların YZ'yi benimsemesi hala nispeten düşük olsa da, yaratıcı YZ (örneğin ChatGPT), düşen maliyetler ve YZ becerilerine sahip çalışanların artan mevcudiyeti de dahil olmak üzere hızlı ilerleme, OECD ülkelerinin bir YZ devriminin eşiğinde olabileceğini göstermektedir. Hangi işlerin değişeceği, yaratılacağı veya ortadan kalkacağı ve beceri ihtiyaçlarının nasıl değiştiği de dahil olmak üzere, işyerinde YZ alımı ve kullanımı hakkında yeni ve daha iyi veriler toplamak hayati önem taşımaktadır. Yapay zeka dahil tüm otomasyon teknolojileri göz önüne alındığında, işlerin %27'si otomasyon riski yüksek mesleklerde yer almaktadır. Yedi ülkenin imalat ve finans sektörlerinde yapay zekanın etkisine ilişkin yeni bir OECD araştırmasından elde edilen ilk bulgular, yapay zekanın getirdiği hem fırsatları hem de riskleri vurgulamaktadır.
Kurum içi çalışanların eğitilmesi ve becerilerinin artırılması, işletme dışı firmalardan alımlar, yeni işçi istihdamı ve işten çıkarmalarda en fazla tercih edilmektedir. İşçiler ve işverenler işyerinde yapay zeka hakkında ne düşünüyor? 2022 yılında OECD, yedi ülkenin imalat ve finans sektörlerinde yapay zekanın insanlar ve işyerleri üzerindeki etkisi hakkında veri topladı. Bulgular, iş yerinde yapay zeka kullanımının çalışanlar için iş memnuniyeti, sağlık ve ücretler açısından olumlu sonuçlar doğurabileceğini göstermektedir. Bununla birlikte, gizlilik, iş yoğunluğu ve önyargı ile ilgili riskler de vardır. Anket, çalışanların bugün işlerinde yapay zeka kullanımı hakkında ne düşündükleri ile geleceğe yönelik korkuları arasında net bir uçurum olduğunu ortaya koydu. Sonuçlar, hiç kimsenin geride kalmamasını sağlamak için şimdi acil politika eylemi ihtiyacını vurgulamaktadır. Finans ve imalat sanayiinde çalışanların % 63’ü yapay zekadaki gelişmelerin olumlu olacağı görüşündedir.
Bu konuda hükümetler neler yapabilir?
1. Düşük ücretli çalışanları desteklemek: Asgari ücret ve toplu pazarlık gibi ücret politikaları satın alma gücündeki kayıpları azaltmaya yardımcı olabilir. Hükümetler ayrıca düşük gelirli hanelerin net gelirlerini korumak için vergi ve sosyal yardım sistemi yoluyla doğrudan destek sağlayabilir.
2. Güvenlik önlemlerine ihtiyaç duyulmaktadır: İşçilerin temel haklarına ve refahına yönelik riskleri ele alırken YZ'nin işyerine getirebileceği faydalardan yararlanmak için ülkeler, YZ'nin güvenilir kullanımına yönelik temel ilkelerin uygulanmasını sağlamak için somut politika eylemlerini değerlendirmelidir. Hükümetler, YZ'nin kapsayıcı işgücü piyasalarını engellemek yerine desteklemeye hizmet etmesini sağlamalıdır.
3. Yapay zeka için eğitim sağlanabilir: Yapay zekanın giderek daha hızlı bir şekilde geliştirilmesi ve benimsenmesi, yeni becerilere ihtiyaç duyulacağı, diğerlerinin ise değişeceği veya modasının geçeceği anlamına gelmektedir. Hem düşük vasıflı hem de yaşlı işçilerin yanı sıra daha yüksek vasıflı işçiler için de eğitim gereklidir. Hükümetler, işverenleri daha fazla eğitim sağlamaya, YZ becerilerini eğitime entegre etmeye ve YZ işgücünde çeşitliliği desteklemeye teşvik etmelidir.
(Bak: https://oecd.org/employment-outlook/2023/)