MONDROS, SEVR, MUDANYA VE LOZAN ANTLAŞMALARI (2)

MUDANYA ATEŞKES ANTLAŞMASI; 9 Eylülde İzmir’de denize dökülen Yunanlılarla  savaşının bittiğini gösteren, Trakya’nın Yunanlılardan geri alındığı, bugünkü Türk-Yunan sınırının büyük oranda çizildiği ve birçok yönlerden Lozan Antlaşması’na hazırlık özellikleri taşıyan bir Antlaşmadır.

Mudanya Ateşkes Sözleşme’si  görüşmeleri  Türkiye adına Garp Cephesi Komutanı İsmet Paşa ile İngiltere adına General Harrigton, İtalya Hükümeti adına General Monbelli, Fransa Hükümeti adına General Charpy, Yunanistan adına General Mazakaris arasında yapılmıştır.

Mudanya Ateşkes Antlaşması; İşgal Devletlerinin TBMM Hükümetini muhatap kabul etmek mecburiyetinde kalarak, TBMM ile yaptığı uluslararası nitelikli  ilk antlaşma olması yönüyle de büyük önem taşır.

LOZAN  BARIŞ ANTLAŞMASI

Lozan Konferansı (görüşmeleri), 1.Dünya Savaşı’nın galipleri (itilaf devletleri ) tarafında yapılan davet üzerine İsviçre’nin Lozan şehrinde başladı. İtilaf Devletleri Ankara Hükümetinin yanında İstanbul  Hükümeti’ni de (Osmanlı) davet etmişlerdi. Bu durum Ankara (TBMM) Hükümetinde rahatsızlık yarattı. İki hükümet arasında itilaf çıktı. Çünkü Lozan görüşmelerine gitmek sadece Ankara Hükümetinin hakkı idi. Konu Mecliste bir kaç gün tartışıldı. İstanbul Hükümeti’nin Konferansa katılma hakkının olmadığına, bunun önlemenin yolunun Saltanatın kaldırılması ile olacağına karar verildi. Saltanat kaldırılınca, ortada İstanbul Hükümeti kalmadığı için, Konferansa sadece  Ankara Hükümeti temcilcilerinin gitme yolu açılmış oldu.

Lozan görüşmelerine Garp Cephesi Komutanı İsmet Paşa başkanlığında bir heyetin katılmasına karar verildi. Konferans İngiltere Dış İşleri Bakanı, usta siyasetçi Lord Curson Başkanlığında yürütüldü. Konferans, görüşülen konulardaki anlaşmazlık sebebiyle bir defa kesintiye uğradı. Türk Heyeti Lozan’da, hepsi karşısında olan 20’den fazla devletle mücadele etmiştir.

Lozan Barış Antlaşması  yaklaşık dokuz ay süren mücadeleden sonra, 24 Temmuz 1923 tarihinde Türk Heyeti ile İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Sırp,Hırvat, Sloven Krallığı temsilcileri arasında imzalanmıştır. Bu Antlaşma ile, Türk Milletinin  12 yıldan beri çeşitli savaşlarda ve birçok cephede  dört milyon insanını kaybetmesi başta olmak üzere, neredeyse her şeyini kaybettiği savaşlar sona ermiş oldu.

Merhum İnönü Hatıralarında: “En çok üzüldüğüm an görüşmelerin kesildiği, en çok sevindiğim zaman da, Lozan Antlaşmasını imzaladığım andır. O zaman Milletin halinden anlamayan, çektiği sıkıntıları görmek istemeyen, savaşa devam edilmesini isteyenler vardı“ diye belirtir.

Lozan Antlaşması’nın sağladığı en önemli başarılarından biri;  Sevr Antlaşmasını geçersiz kılmasıdır. Yani Lozan, Sevr’i yırtıp atmıştır.