KURTULUŞ SAVAŞI YILLARINDA ANADOLU’DA DÜĞÜN VE EVLİLİĞİ TEŞVİKLE İLGİLİ BELGE-2

İşte bu kanat ve maksat ile ahiren Hüdavendigar vilayetinde ziyaret ettiğim köylerdeki müşahedatım beni pek ziyade mahzun etmiştir. Harb-i medid-i umumiyetin harp sahalarında i’ka ettiği zayiat-ı azime cümlece malumdur ki kabil-i ihsa ve tasvir değildir. Fakat köyler görülmedikçe hatıra gelmeyen mesaib-i harbiyeden biri de köylerden beş, altı yaşındaki çocuklara pek calib-i dikkat bir surette az tesadüf edilmesidir. Enva-ı ızdırabat içinde geçen şu dört beş sene zarfında tenasülün (üremenin) suret-i külliyede sektedar olması yüzünden mütehassıl bu nazar söz boşluğun sürat-i mümküne ile doldurulması için teksir ve tacili-i izdivacından başka bir çare olmadığından bu babta müteaddit köylerde bizzat tetkikatta bulundum. Aldığım malumata göre, her karyede elyevm sinn-i izdivaca gelmiş hayli nişanlı delikanlılar ve genç kızlar bulunduğu halde düğünlerimize musallat olan adat-ı muzırranın köylere kadar teammüm etmiş bulunması netayicinden omak üzere günden güne tezayüt eden pahalılıktan dolayı düğün yapmamakta olduğunu kemal-i esefle anlayarak Hüdavendigar vilayeti köylerince tatbik edilmek üzere mevad-ı atiyeyi köylülerle bil-müzakere kararlaştırmıştım:
1- Önümüzdeki Mayısın ilk perşenbe günü Hüdavendigar vilayeti dahilindeki köylerin kaffesi için “düğün günü” olacaktır.
2- Düğünlerde işret ve mugayir-i şer’i şerif diğer şeyler katiyen memnudur.
3- Evlenecek erkek ve kızın evliya ve akrabasına hedaya itası gibi tekellüfat memnu’ ve hilafına hareket mucib-i cezadır.
4- Mayısın ilk perşenbe günü akd-i nikah merasimine davet edilenlere yalnız bir şerbet ikramıyla iktifa edilerek mutad ulduğu vecih ile günler ziyafetler verilmek verilmek gibi israfattan katiyen ictinab olunacaktır.
5- Aded-i nüfusa nazaran, dahil-i vilayette hangi karyenin düğünü daha ziyade ise vali bizzat oraya giderek akd-i nikah cemiyetine iştirak edecek ve diğer düğünlerde de vilayet, liva, kaza, nahiye erkan-ı memurini ve adem-i kifayeti halinde eşraf ve ulema-ı memleketten münasipleri valiye vekaleten hazır bulunacaktır.
6- Bu suretle izdivac eden zükûr ve inâsın isim ve şöhretleri vilayet gazetesiyle ilan olunacaktır.
7- Bu izdivaçların mahsul-i müteyyimini (bereketli) olmak üzere ilk tevellüt edecek çocuğun validesine vali tarafından üzerinde nevzadın (yeni doğanın) ismi ve tarihi viladeti mahkuk bir altın bilezik ihda kılınacak ve çocuğun isminin lütfen ve teberrüken taraf-ı eşref hazreti penahiden intihap ve ithaf buyurulması istirham olunacaktır.

Memuriyet-i acizanemin tehavvülünden dolayı şu mukarraratın bizzat tatbikine imkan kalmamış ise de keyfiyet cümlemizin eb-i müşfik ve akdesi olana veli nimet-i biminnetimiz padişahımız halifey-i Rasülullah efendimiz hazretlerine bilmünasebe şifahen ledel-arz tasavvur ve tasmim vaki lütfen ve inayeten karin-i istihsan –ı hümayun olarak yalnız Hüdavendigar velayetinde değil, bil-umum memalik-i şahanelerince tatbik olunmasını emr ü ferman ve bu izdivaçlardan vilayet dahilinde ilk doğacak çocuk erkek ise nam name-i hümayunların ve kız ise büyük kerime-i şevket penahileri Fatıma Ulviye sultan aliyyütüşşan hazretlerinin ismi muhteremelerinin ve her karyede ilk tevellüt edecek etfal (çocuklar) zükura mahdum-ı mükrimi tacdari Mehmet Ertuğrul efendi hazretlerinin ve ilk doğan kızlara da küçük kerime-i ismet ve semiyye-i hümayunları Rukiye Sabiha sultan aliyyetüşşan hazretleri namının itasına müsaade-i seniyye hilafetpenahi erzak buyurulmuş, izahat-ı mebsuta dairesinde mamameleye müsaraat edilmesi Hüdavendigar vilayetine tebliğ olunmuştur. Oracada emr ü ferman hümayun hazreti padişahi menût-u münifenin tamamiyle tatbikine müsaaraatla netayic-i hasıladan peyderpey malumat itası ve bu işin bir daire-i resmiyeye veya bir memura havalesiyle iktifa edilmeyerek bizzat taraf-ı âlilerinden takip olunması hassaten temenni olunur.
4 Cemaziyelahire 1338 Dahiliye Nazırı
(Meşihat- Ceride-i İlmiye, sayı 58, Şaban 1338, sayfa 1815)

(Son birkaç yüzyılda Dünyanın en büyük kara afeti olan depremde ölenlere rahmet, kalanlara başsağlığı dileriz. Ülkemiz birlik ve beraberlik içinde bu sıkıntıları da atlatacaktır, inşaalllah)