Konya Kadı Sicilleri

Kadı (Şer’iye) sicilleri, Osmanlının son yıllarına kadar şer’i mahkemelerde kadılar tarafından tutulan defterlerdir. Merkeze bağlı kazalarda görev yapan ve taşrada devletin en yetkili kişisi olan kadılar, hakimlik görevleri yanında kazanın mülki amiri, belediye başkanı, askeri temsilcisi ve noteri olarak görev yapmışlardı. Hakimlik çerçevesinde gördükleri davaları bu defterlere kaydettikleri gibi devlet merkezinden kendilerine gönderilen ferman, berat, tezkere, mektup ve benzeri resmi yazıları da bu defterlere kaydederlerdi. Bu sebeple siciller genel tarih açısından olduğu kadar, özellikle mahalli tarih bakımından vazgeçilmez kaynaklardır. Bu defterler sayesinde halkın genel örf ve adetleri gündelik hayatları hakkında da bilgi sahibi olmaktayız. Bu siciller tarihi kayıt olmakla beraber ilahiyat, iktisat, çevre vb alanlarda uygulamalara ışık tutmaktadır. Mesela, para vakıfları kayıtlarda çokça geçmektedir. Bu konu dini olmakla beraber, piyasa şartlarıyla yakından ilgilidir. Daha başka ilgi çeken konular sicillerde yer almaktadır. Konya’nın 151 sicili vardır. Bunun 16’sı yayınlanmıştır. Değerli bilim insanı Prof. Dr. İzzet Sak’ın transkripsiyon ve dizinini hazırladığı “45 Numaralı Konya Şer’iye Sicili”ni Selçuklu Belediyesi 2008 yılında, başkanlığımız döneminde yayınladı. Bu sicilde 994 kayıt mevcut olup muhtevası şöyledir: mülk satışları, miras belgeleri, alacak davaları, vasi tayini, darp, küfür ve yaralama davaları, karının boşaması (muhalaa), miras davaları, nafaka takdiri, mülkiyet davası, hırsızlık davası, beratlar, buyruldular, vasiyet, namzedden ayrılma, hibe, talak (boşama), nikah, ölüm keşfi, hayvan davaları, rüsum davası vs. Daha sonra Konya Büyükşehir Belediyesi Kadı Sicillerini yayınlamaya devam etmiştir. 4 defter yayın için belediyeye verilmiştir. 3 defter yayına hazır olup, 10 defter ise yayına hazırlanmaktadır. Bunlardan 6’sı yüksek lisans tezi olarak çalışılmıştır. Bu yayınları Konya Büyükşehir Belediyesinin (dijitalkitabım) sayfasından ücretsiz takip edilebilir. İzzet Sak bey adeta bu konuya ömrünü adamıştır. Kendisini ve bu konuda tüm çalışanları tebrik ederim. Kendisinden beklediğimiz, ekibiyle tüm sicilleri yayınlamasıdır. Bugüne kadar kültür ve tarihe destek veren mahalli idarelerimizin de bunları basarak, bu hizmeti eskisi gibi desteklemesidir. Büyükşehir Belediyesi hazır olanları dijital ortamda hemen yayınlayabilir, diğerleri de bunu takip eder. Unutmayalım ki, “Marifet iltifata tabidir, müşterisiz meta zayidir”.