ESNAFIN VE İŞÇİNİN SICAK GÜNDEMİ EYT

Değerli Okurlar; Emeklilikte yaşa takılanlar kısa adıyla EYT, en önemli gündem maddesi olmaktan öte artık en önemli beklenti başlıklarından biri haline geldi.  En az 1.5 milyon insanı ilgilendiren hatta bu rakamın 5 milyona yaklaştığı söylenen EYT konusu için artık geri sayım başladı. Detaylar yavaş yavaş netleşiyor. Ocak Ayını bilmem ama 1 Şubat itibarıyla EYT'liler haklarına kavuşmuş olacak. Son anda hükümet geri adım atmazsa.  Ki; bu çok zor; özellikle yaklaşan seçimlere doğru giderken. Yine de bugün iki taraf açısından belirsizlikleri mercek altına alacağız. 
EYT NASIL OLACAK? 
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, EYT ile ilgili son açıklamasında, '8 Eylül 1999 öncesi prim-gün şartını değiştirmiyoruz' dedi. Bu açıklaması ile birlikte yıl ve prim şartı değişmeyeceği anlaşıldı. Ama eksik varsa, EYT'lilerin prim ve yıl şartını bir şekilde sağlaması gerekecek. 

ÖNEMLİ SORU İŞARETİ NE ? 
Ortada şimdi tek soru işareti yaş şartı kaldı. Mesela, bu şart gerçekleşir yani EYT'nin öznesi yaş kuralı kaldırılırsa Eylül 1999 öncesi işe giren bir kişi ne zaman emekli olabilecek? Yaş karmaşası nedeni ile bu hala kritik ve belli değil. Eskiden; 1 Ocak 1998'de ilk kez sigortalı olan bir erkek sigortalı 4447 kanun uyarınca 25 sene sigortalılık süresi 57 yaş ve 5900 prim günü ile emekli olabilecekti. 

NASIL OLACAK? 
EYT eğer şimdi 25 yıl sigortalılık süre ve 5 bin prim gün şartı ile çıkarsa tablo farklı olacak. Yani, yeni durumda olursa, 1 Ocak 2023'de bu kişinin primi de tamamsa yani 5 bin günlük çalışması varsa kendisine emekli aylığı bağlanacak. Bu da yaşta 14 yıllık bekleme süresinden kurtulmak demek.  Kadınlarda ise durum şöyle;  Eylül 1999'da sigortalı bir kadın 20 yıl sigortalılık ve 56 yaş şartına tabiydi. Şimdi ise; yasa çıkarsa 20 yıl sigortalılığı tamamlamış olduğu için 5 bin prim günü de var ise 1 Ocak 2023'de 13 yıl beklemeden kadınlar emekli aylığı alacak.    

PEKİ ÖZEL SEKTÖR NASIL YAPACAK? 
Şimdi gelelim meselenin son ve en önemli başlıklarından birine. Bu emeklilikler gerçekleştiğinde toplam rakamın %87'si özel sektörden olacak. Yani emekli kıdem tazminatları özel sektör tarafından karşılanmak durumunda.Kıdem tazminatı emekli ikramiyeleri az para değil. Hele bu oranın %87 civarında olduğu düşünülürse şirketlerin bunları nasıl karşılayabileceği çok sıkıntılı bir başlık. 

SIKINTI BÜYÜK 
Çünkü bir anda bir yüklenme olacak. Sadece bununla da sınırlı kalmayacak yine konuşulmaya başlanan aralık ayında asgari ücret ve beraberindeki sıralı maaşlara gelmesi beklenen zamlar da yine özel sektör üzerinde yaklaşan bir risk olarak görülüyor. Çünkü bu maliyetleri artıracağı için beraberinde buna karşı özel sektör zam yaparak mı bu açığını kapatacak yoksa işten çıkarmalarla mı bir çözüm bulacak, yahut idare etmeye mi çalışacak? Bu soruların cevabını kimse bilmiyor.  İşte bu nedenle şimdi özel sektörden de yavaş yavaş çağrılar başladı. EYT'de işverenler kıdem tazminatı sorunu yaşamamak için finansman kredisi istiyor. Ege Bölgesi Sanayi Odası Başkanı Ender Yorgancılar, EYT ile muhtemel çıkacak kıdem tazminatı sorunu için şunları söyledi:  ''5 yıl vadeli 1 yıl ödemesiz kredi sistemi ile yapıldığı takdirde mali konunun çözümünün çok daha rahat bir şekilde geçirilebileceğini düşünüyorum. İşverenler açısından EYT düzenlemesi bir yandan da nitelikli çalışan kaybı anlamına geliyor. Nitelikli çalışan kaybına sebebiyet vermemek için en asgariye indirebilmek için yaş ve çalışma süreleri dikkate alınarak kademeli bir şekilde yapılırsa son derece faydalı olacağına inanıyorum."

Saygılarımla…