Erken hasat nedeniyle ürünlerde pestisit mi çıkıyor?
Türkiye'den ihraç edilen yaş meyve ve sebzeler ile kuru gıdalar, içerisinde yüksek oranda pestisit çıktığı için iade ediliyor. TÜKONFED Gıda Denetim Uzmanı Nurten Sırma, çiftçinin tarım ilacı kullandıktan sonra tavsiye edilen süreden daha erken hasat yapması nedeniyle ürünlerde pestisit çıktığını bu yüzden denetimlerin sıklaşması gerektiğini ifade etti.
Habertürk’te Didem Ernez imzasıyla yayınlanan habere göre, bazı ihraç edilen incir, mandalina, domates, portakal ve son olarak antep fıstığı gibi ürünler, yüksek miktarda pestisit kalıntısı nedeniyle iade ediliyor.
Gıdalardaki bu gizli tehlike olan pestisit, tarımda zararlı böcekler, mantarlar, yabani otlar gibi ürünlerin verimini ve kalitesini düşüren organizmaları kontrol etmek amacıyla kullanılan kimyasal maddelerdir. Pestisitler, kontrol altına aldıkları zararlılara göre çeşitli gruplara ayrılır. En bilinenleri ise İnsektisitler, (böceklere karşı kullanılır) Fungisitler, (mantar ve küf oluşumunu engeller) Akarasitler (akarlara karşı mücadele için kullanılır).
TÜRKİYE'DE PESTİSİT KULLANIMI NASIL?
Konuyla ilgili konuşan Tüketici Konfederasyonu (TÜKONFED) Gıda Denetim Uzmanı Nurten Sırma, pestisit kullanımı ve denetim süreçlerinin nasıl işlediğini anlattı. Sırma, “Tarım ve Orman Bakanlığı, Ruhsatlandırma Müdürlüğü, bitkisel koruma ürünlerini yani bu ürünlere ilaç aktif maddesi üretecek üreticilere ruhsat veriyor. Üreticiler de bu tarım ilaçlarını satış noktalarında çiftçilere satıyorlar. Çiftçi bu tarım ilacını aldığı zaman üzerinde bu ilaç ruhsatını alan şirket ve üzerinde kullanım dozuyla birlikte tavsiyeleri görebiliyor. Bu tavsiyeler Avrupa Birliği mevzuatı ile paraleldir” dedi.
“ÇİFTÇİ UYARILARI DİKKATE ALMIYOR, ERKEN HASAT YAPIYOR”
Tavsiyelerle ilgili örnek veren Sırma, “Mesela bu tarım ilacını kullandıktan sonra 5 hafta bekleyin, daha sonra hasat yapın deniyor. Çünkü tarım ilacının 5 hafta boyunca ürünün üzerinde kalmadan miktarının azalmasını bekliyorlar. Bu güvenlik süresi oluyor. Ama bilinçli bir tarım yapılmadığı zaman çiftçi bunu dikkate almayıp 5 haftadan önce hasat yapıyor. Dolayısıyla ürünün üzerinde zirai ilaç kalıntısı kalıyor. Yani pestisit kalıntısı kalıyor. Hem de limitin çok üstünde kalıyor ve gözle görülmeyen bir şey olduğu için fark edilmiyor. Bu yüzden pestisit kalıntısının fark edilmesi için denetimlerin sıklaştırılması gerekiyor. Bunun yanı sıra çiftçi bu konuda bilinçlendirilmeli. Çünkü çiftçi tarım ilaçlarıyla kendi de zehirlenip hastaneye başvuruyor. İnsan kendine zarar vermek ister mi? Tabii ki istemez, dolayısıyla burada kullandığı ürünün kullanım şekli ve dozu ile ilgili, nelere mal olacağı ile ilgili derinlemesine bir bilgisi yok. Çiftçi burada aman verim düşmesin, malım zarar görmesin, girdi maliyetlerinden dolayı bu masrafları karşılamak için birim alandan yüksek verim elde etmek amacıyla ürün zarar görmesin diye o ürünü kullanıyor” şeklinde konuştu.
DENETİM SÜRECİ NASIL İŞLİYOR?
Denetimleri Tarım ve Orman Bakanlığı’nın yaptığını belirten Sırma, “Bazen hasat öncesi, bazen hasat sonrası, bazen depolamada, bazen ise hallerdeki depolarda bu denetimler yapılır. Orada örnekleme usulü numune alır. Yani büyük bir partiyi temsil eden ürünlerden numuneler seçer. Bunları analiz yapar. Eğer limit üstüyse bunu imha eder. Bu denetimi büyük kurumsal marketlerin kendisi de yapıyor. Örneğin bazı zincir marketler halden almaz, kendisi gider ürününü belli çiftçiye ürettirir. Üretim şeklini kullanacağı ilacın miktarını vs. söyler, kendi analizini yapar. Yani büyük zincir marketlerin kendi denetimleri var, kendi laboratuvarları var. Bunun yanında ihracatçı firmaların da kendi ya da denetim laboratuvarları veya anlaşmalı olduğu yerler var” dedi.
Pestisitlerin izin verilen limit miktarını ise Sırma, “Türk gıda kodeksi pestisitlerin maksimum kalıntı limitleri yönetmeliğinde bu ilaç kalıntılarının limitleri yazıyor. Denetimlerde bakılan pestisit kalıntıları buradaki değerlere göre yüksek veya normal diye takip ediliyor” şeklinde ifade etti.
“10 YILDA 263 TANE TARIM İLACI PİYASADAN KALDIRILDI”
Zaman zaman yasaklanan tarım ilaçlarının olduğunu anımsatan Sırma şöyle konuştu:
“10 yılda 263 tane tarım ilacı piyasadan kaldırıldı. Son olarak klorpirifos-metil ve klorpirifos-etil 2020 ve 2021’de yasaklandı. Fakat şu an geri dönen ürünler arasında mandalina ve Antep fıstığında hala kullanıldığı görüldü ve geri gönderildi. Yani bu da şunu gösteriyor. Demek ki yasaklanan tarım ilaçlarını hala kullananlar var. Bunlar çiftçi pazarlarında bazen tezgâh altında pet şişeler içinde üzerinde adı yazmadan satışa sunulan kayıt dışı ürünler.
PESTİSİT KALINTILARINDAN NASIL KORUNABİLİRİZ?
Tarım ilacı yüksek oranlarda kullanıldığı zaman vatandaşın bunu yıkayarak kurtulma ihtimali yok. Zira ilaç kalıntılarının yüzde 20’sinden kurtulabilirsiniz. Ev tüketicisine biz akan suyun altında kabuklu meyveleri veya sebzeleri fırçalayarak yıkamasını öneriyoruz. Karbonatlı suda belirli süre bekletmeyi de önerebiliriz. Genellikle sirkeli suda bekletmeyi tercih edenler oluyor fakat sirkeli su mikroorganizmaları öldürür. O yüzden karbonatlı suda bekletmeyi öneriyoruz o da pestisitin sadece yüzde 20’sinden kurtulmaya yarar.”