DİYET YAPARKEN YAPILAN HATALAR- Uğur ARSLANBAY- Yeni Meram Gazetesi
Diyet yapmaya karar verdiğinizde bilmeniz gereken en önemli nokta, diyetin genel prensipler içinde ‘’kişisel bir strateji’’ olduğudur. Kesinlikle standart bir diyet reçetesi yoktur. Diyet kişinin alışkanlıklarına, yaşına, cinsiyetine, kilosuna, boyuna, kemik yapısına, sosyal yaşamına, ekonomik ve kültürel durumuna, günlük fiziksel aktivitesine, hastalıklarına göre düzenlenirse başarıya ulaşılabilir. Kilo verme sürecinde kişiye özel diyetin yanı sıra fiziksel aktivitenin arttırılması, sosyal destek ve davranış değişikliği de çok önemlidir. Yanlış yeme alışkanlıklarından vazgeçilmeli ve mutlaka kararlı olunmalıdır. Sık yapılan diyet hataları şunlardır;
Enerjisi ciddi kısıtlanmış (çok düşük kalorili) diyetler
Vücuda ihtiyacından daha az olan enerjiye sahip bir diyetle yaklaşıldığında, vücut depolarını (yağ dokusu dahil) korumaya çalışır.
Çok uzun süre kendini aç bırakmak, öğün atlamak
Tek öğünle, vücudun tüm ihtiyaçlarını karşılamak mümkün değildir. Çok uzun süreli açlık sonrasındaki öğünde, normalde yenecek olandan daha fazla yiyecek tüketilir; alınan kalori artar ve mideye artmış sindirim yükü biner.
Karbonhidrat (ekmek, makarna vb.) tüketimini sıfırlamak, şekerli olduğunu düşünerek meyve tüketmemek
Karbonhidrat kaynaklarını özellikle rafine kaynaklardan (hamur işleri, tatlılar, paketli ürünler, gazlı içecekler) ve gerekenden fazla tüketmek kilo artışına sebep olur. Vücudumuzun esas enerji kaynağı glikozdur bu nedenle karbonhidrattan gelen enerjiye ihtiyacı vardır. Daha sağlıklı kaynaklardan (tam tahıllılar, bulgur, meyveler, yulaf) yeteri kadar karbonhidrat alınmalıdır.
Sadece tek bir besin grubu ile beslenmek örneğin; protein (et-yumurta-yoğurt) ağırlıklı veya yalnızca sebze-meyve
Sağlıklı beslenme bir bütündür, besin grupları dengeli ve yeterli alınmalıdır. Tek başına hiçbir besin zayıflatmaz. Metabolizma üzerine ya da hızına gösterdiği etkiler farklıdır.
Kısa zamanda kilo vermek için yetersiz ve dengesiz diyetler denemek
Yetersiz besin değerine sahip kısa süreli ciddi kilo vermeyi vadeden sıvı-kas kaybına sebep olan diyetler sürdürülebilir değildir. Kalıcı olmamakla beraber kısa zamanda aynı kilo geri alınır. Vücudun hızlı kilo alıp verme sürecine uyumu, çeşitli sağlık sorunlarına sebep olabilir.
Zayıflama çayları/ürünlerini veya laksatif kullanmak, mucizeler beklemek
Sağlıklı beslenmek için çaba göstermeyip yalnızca bağırsak boşaltan ürünlerin kullanımı, vücudun sıvı-elektrolit dengesini bozmak suretiyle çok ciddi sonuçlara yol açabilir.
Diyet veya fit ürünleri porsiyonsuzca tüketmek
Light veya şekersiz diyet ürünler de diğer yiyecekler gibi belli bir kaloriye sahiptir. Bu yüzden sınırlama olmaksızın tüketmek kilo artışına sebep olabilir.
Gerçekçi hedefler koymamak
Sağlıklı beslenme için başlangıçta daha gerçekçi hedefler koymak, her şeyi bir anda değiştirmeye değil, zaman içinde yerine daha sağlıklı alışkanlıkları koyarak ilerlemek daha kalıcı çözümler sunabilir. Kısa bir zaman diliminde büyük miktarlarda kilo vermek için çabalamak, sonuç alamayınca başarısız hissetmek; bunlara bağlı sürekli diyet yapma psikolojisine kendini hazırlamak ve istenilen sonuca ulaşamayınca bıkkınlıkla eski sağlıksız beslenme rutinine geri dönmek gibi durumlar görülebilir. Bu duruma kısa süreli bir davranış değişikliği olarak değil, ömür boyu sağlıklı beslenmek hedefi ile bırakılmalıdır.
Sık sık tartılmak
Kilo verme süresinde günlük tartılmak yerine belirli aralıklarla (genellikle 7-10 günde 2 kez) tartılma daha doğru sonuçlar verir. Vücudunuzda her gün olarak değişiklikler, pek çeşitli stres faktörleri (kabızlık, uykusuzluk, regl dönemi vb.) tartıdaki sayının değişmesine neden olur.
Ödül-ceza sistemi
Diyet yaparken veya sağlıklı beslenmeye başladığınızda öyle ki bazı yiyeceklerden uzaklaşmak gerekebilir. Ancak tıbbi bir gereklilik söz konusu değilse bu bazı yiyecekler, hayat boyunca yasaklı olmak zorunda değildir. Sürekli bir ödül-ceza sistemine girmek, örneğin; çikolata yedikten sonra mekik çekmekle koşullanmak veya her ödül hakkı doğduğu düşünülen vakitte hemen çikolataya koşmak, yıpratıcı bir beslenme algısıdır.