DEPREM GERÇEĞİ VE BİNA ENVANTERİ

İnşaat Mühendisleri Odası Konya Şubesi tarafından 6 Şubat 2025’te Pazarcık ve Elbistan ilçe merkezli depremlerin ikinci senesinde “6 Şubat’ın Sessiz Tanıkları Beton, Demir, Şehir ve İnsan” konulu panel ve söyleşi düzenlendi. Şube Başkanı Hasan Özgür Yetiştirici, depremle ilgili, özellikle alınacak önlemlerle ilgili önemli saptamalarda bulundu.
2023 yılında gerçekleşen, bize göre asrın faciası ile ilgili bilgileri tazeleyelim.
6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Pazarcık merkezli 7,7 büyüklüğündeki deprem 65 saniye sürmüş. Yine Elbistan merkezli 7,6 büyüklüğündeki deprem 45 saniye sürmüş. Yıkıcı, yakıcı, can alıcı bir afet olmuş. Neticede depremden sonra en büyüğü 6,7 büyüklüğünde olmak üzere 45 bin artçı sarsıntı olmuş. 53 bin 537 canımız, kardeşimiz, gecenin bir yarısı canından olmuş, vefat etmiş. 122 bin de yaralımız var.
Depremin büyüklüğüne vurgu yapmak maksadıyla örneklendirirsek Almanya büyüklüğünde 350 bin km alan ve 14 milyon insan etkilenmiş. 51 bin 800 bina yıkılmış ve 717 bin 614 bina hasar görmüş. Peki depremin maliyeti nedir? 148 bin 800 milyar TL.
Deprem bölgesini mecburiyetten terk eden depremzedeler ülkenin dört bir yanındaki yakınlarının yanına yerleşmişler. Bu arada 2 yıl gibi kısa bir süre içerisinde depremzedelerin yarısı yeni statik ve estetik yönden kusursuz binalara yerleştirilmiştir. Önümüzdeki 1-2 yıl içerisinde kalan depremzedelerin de binalarına yerleştirilmesi sağlanacaktır.
Sosyal devlet budur işte. Asrın yıkımında devletin tüm imkânlarını seferber ediyorsun, sonuç alıyorsun. Üstüne methiyeler düzdüğünüz ABD’nin Kalifornia eyaletinin Los Angeles kentini yangın yaktı kavurdu. Devlet, yangından etkilenen binaların devlet değil bina sahipleri yapacak diye açıklama yaptı.
Sayın Şube Başkanı Yetiştirici, depremle ilgili çok önemli açıklamalarda bulundu. Sıralayalım.
Zemin sıvılaşması
Dayanıksız binalar
Kesilen perde betonları
Ruhsatsız kat ilaveleri
Taşıyıcı duvarların yıkılması
Kolon kesme örnekleri
Zayıf temeller
Projeye uymayan ilaveler
Yapım sırasında fen kurallarına uymamak
Bu ve bunun gibi onlarca sebep ekledi. Ve çok önemli bir uyarıda bulundu. “Binaların envanterinin çıkarılması ve düzenli olarak periyodik aralıklarla kontrol edilmesi.”
24 Ocak’ta deprem dahi olmadan Selçuklu ilçemizde Taşoluk Sitesi birdenbire çöktü. Yukarıda zikredilen 9 kusurlu hareketten hangisinden dolayı böyle bir çökme yaşandı, bilemeyiz. Ancak projenin müellifi, yapının sahibi, eski ve yeni dükkan kiracıları tutuklandı ise anormal bir durumun olduğu aşikar.
Daha fazla canlar gitmeden önlem almak boynumuzun borcu olmalı. Şu anda Türkiye’deki tüm otellerin yangın önlemleri ile ilgili önlemler alınıyor, gerekirse kapatma yapılıyor. Ancak 78 can geri gelmiyor.
Depremle ilgili de bir dizi önlem ( yapı envanteri) acilen alınmalı. Depremde kaybettiğimiz 53 bin 537 can geri gelmeyecek olsa dahi yeni canlar kaybetmemek adına bunu yapmalıyız. Taşoluk Sitesi’nde bina envanteri olsaydı canları kaybeder miydik?
Yetkililerin bildiği ancak üzerine gidilemeyen merkezdeki eski, yığma ve yarı kâgir binaların durumu. Merkez neresi derseniz Alâeddin Tepesi’nin üzerinden 1 km yarı çapında bir daire çizin, bu daire içerisinde kalan eski yapılar. Çoğunlukla Meram ve Karatay ilçe sınırları içerisindeki binalar. Alâeddin ile Muhacir Pazarı arası, Kayalıpark güneyi, Karatay’da Şems Mahallesi Alâeddin- Açık Cezaevi arası, Şerafettin Cami kuzeyinde ve civarındaki eski yapılar. Genelde ateş (ot) tuğlasından yapılan, bodrum dâhil 4-5 katlı binalar.
Efendim Konya, 4. Dereceden deprem bölgesiymiş, etkilenmezmiş. Taşoluk Sitesi’ni deprem mi yıktı kardeşim? Üstelik bu binaların tamamına yakını tuvenan malzeme( kum) ile granümetresi uygun olmayan elle beton dökülerek yapıldı. Çözüm ne, ne yapılmalı? Konya’mızdaki üniversitelerle övünmekteyiz, haklıyız. Üniversiteler, belediyeler, meslek odaları ile Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü ile birlikte binaların bir envanterini çıkarsın. Bu binalarda insanımız oturmakta. Güçlendirme yapılacak binalar güçlendirilsin. Kentsel dönüşüm uygulanacak binalar için gereken yapılsın. Yıkılması gereken binaları, deprem yıkmadan biz yıkalım.
Deprem yıkımında canlar var, bizim yıktığımız binalarda cansızlar var. Çok can kaybettik.
İnşaat Mühendisleri Konya Oda Başkanı ve yönetimini tebrik ediyoruz. Bu olumlu adım inşallah Türkiye’ye örnek oluşturur.
Unutmayalım. Arz sallanacak, bizler önlem alacağız.