CUMHURİYET DÖNEMİ İSTANBUL BELEDİYE BAŞKANLARI

İstanbul 1453 yılında fethedildikten sonra belediye hizmetleri genellikle vakıflar tarafından yapılmış ve ilk belediye başkanı da Hızır Bey olarak görev yapmıştır. İhtisap ağaları veya muhtesip çarşı pazar denetimiyle sorumlu olmuştur. Batılı anlamda belediyecilik çalışmaları ise şehremanetinin kurulmasıyla başlamıştır. Osmanlı döneminin en bilinen başkanı Cemil Topuzlu’dur.
Eski belediye reisleri (şehreminleri, 1855-1928) hakkında Osman Nuri Ergin’in kitabı meşhurdur.
Cumhuriyetle beraber başkentinin Ankara'ya taşınması ile İstanbul normal şehir statüsüne geçmiştir. 1923 yılında günümüze İstanbul'da 34 kişi belediye başkanlığı yapmıştır
İstanbul Büyükşehir Belediyesi yeni bir kitap yayınlamıştır: Cumhuriyetin 100 Yılında Başkanlarıyla İstanbul. Hazırlayan Adil Bali, İstanbul Büyükşehir Belediyesi yayını 2023, 656 sayfa.
Bu kitapta bu 34 belediye başkanının hayat hikayeleri ve belediye çalışmaları yer almaktadır. Her belediye başkanını farklı kişi kaleme almıştır. Başkanların hizmet süreleri farklıdır Mesela 10 yıldan fazla belediye Başkanlığı yapanlar olduğu gibi birkaç hafta ya da birkaç ay kadar Belediye Başkanlığı yapanlar da söz konusudur. Yine Türkiye'deki siyasi gelişmelere göre bazı belediye başkanları atama ile hizmete seçilmiş bazılarını meclis seçmiş son yıllarda da bilindiği gibi genel oyla seçilmektedir. Fahrettin Kerim Gökay (1949-1957) hem vali hem de belediye başkanı olan son kişidir.
Kitabın birinci bölümünde İstanbul belediyecilik ve belediye başkanlarına genel bakış yer almaktadır. İkinci bölümde belediye başkanları teker teker incelenmektedir. Belediye başkanlarının siyasi faaliyetleri ve hizmetlerine de yer verilmektedir. Belediye başkanları tabip, mülki idare mensubu, mühendis, ihtilal dönemlerinde askerler olmak üzere çeşitli mesleklere mensupturlar. Kitapta vekil belediye başkanlarına da birkaç sayfa da olsa yer verilmektedir. İlçe belediye başkanlarına yer verilmemiştir.
Belediye başkanları içinde en fazla hatırlananlar: Lütfi Kırdar, Fahrettin Kerim Gökay, Haşim İşcan, Ahmet İsvan, Bedrettin Dalan, Nurettin Sözen, Recep Tayyip Erdoğan, Ali Müfit Gürtuna, Kadir Topbaş ve son olarak göreve devam eden Ekrem İmamoğlu…
Başkanların öne çıkan özellikleri başlıkta yer almaktadır. Mesela Ahmet Isvan için “toplumcu belediyeciliğin önderi”, R. Tayyip Erdoğan için “1453 misyonu, 2053 vizyonu”, Kadir Topbaş için “Yerelden küresele uzanan İstanbul” ve Ekrem İmamoğlu için “Halkın uzun yol arkadaşı” sıfatları kullanılmıştır
Başkanlar hakkında eleştirel bir dil yerine daha çok yaptıklarını olumlu gören ifadeler yer almaktadır. Fahrettin Gökhan Kerim Gökay’ın “gecekondu babası” sıfatı, Nurettin Sözen’in su ve çöp sorunlarına yaklaşımı gibi ilginç konular işlenmiştir.
Kitapta arşiv ve dokümanlardan gayet bolca faydalanılmıştır.
“Kişi odur ki koya bir eser, eseri olmayanın yerinde yerler eser”.