21. Yüzyıl becerisi ‘Pozitif psikoloji’ (2)

“Çığır açan ders”, 2013’ten bu yana Türkiye’de…
Tüm dünyada pozitif psikoloji bilimine olan ilgi artıyor. 2015 yılında Harvard Üniversitesi bunu ders olarak koydu ve “Çığır açan ders” olarak duyurdu. 2018 yılında Yale Üniversitesi ders olarak vermeye başladı. 2019’da Bristol Üniversitesi de ders koydu. O dönemde bu, “İntihar salgınına çözüm olarak bu dersi koydu.” şeklindeki haberlerle duyuruldu.
“Pozitif Psikoloji ve İletişim Becerileri” dersini Türkiye’de Üsküdar Üniversitesi olarak 2013’te zorunlu ders olarak koyduk. Yani dünyanın saygın üniversitelerinden Harvard’dan da önce öğrencilerimize ders olarak verdik. Hem de sadece seçmeli ders olarak değil, 14 haftalık kredili ders olarak. Şu ana kadar 23 bin mezun var. Mezunlarımızın aşağı yukarı %90’ı bu dersi zorunlu ders olarak aldı. Bu ülkemiz adına güzel bir tablo.
Pozitif psikoloji, sıfırın üzerine çıkarıyor
Pozitif psikoloji denilmesinin sebebi ise şu; klasik psikoloji ne yapıyor patolojiyi, arızayı düzeltiyor, sıfıra getiriyordu. Pozitif psikoloji sıfırın üzerine çıkarıyor. İyilik hali, nasıl yaşarsan mutlu olursun, nasıl yaşarsan kendini iyi hissedersin, nasıl yaşarsan hasta olmazsın… Bu aslında koruyucu ruh sağlığı çalışması ve koruyucu hekimlikte altın standarttır.
Sosyalleşme, mutluluk kaynağıdır
Öz bilinç ve öz yönetimden sonra sosyal bilinç geliyor. İnsanın beyninde en çok mutluluk hormonu salgılatan şey kişinin yalnız kaldığı zaman değil, sosyal bir yapının parçası olduğunu hissettiği zaman. Farelerde bir deney yapılıyor. Fareler kokain bağımlısı yapılıyor. Pedala basarak kokainli su içiyor. Kokain bağımlısı olmuş fareleri daha sonra kendi doğal ortamlarına koyuyorlar. Diğer farelerin olduğu sosyal ortamda fare kokainli pedala artık basmıyor. Bu durum, sosyalleşmenin sadece insanın değil diğer canlılarda da mutluluk kaynağı olduğunu gösteriyor.
İnsan ilişkisel bir varlıktır
Modernizm insanı bireyselleşme adı altında yalnızlaştırdı. Küresel olarak buna çözüm olarak şimdi insanların sosyal bir doku içinde birlikte yaşama bilincine sahip olması ve ancak gerçek mutluluğun böyle yakalanabileceği tavsiye ediliyor. İnsanın ilişkisel bir varlık olduğu ve tek başına yaşamaya göre zihinsel olarak kodlanmadığı vurgulanıyor.
Sosyalleşmenin ilk faydası insanın kendisine, ikinci faydası ise başkalarınadır. Batı dünyası, bizim kültürümüzle, Doğu kültürleriyle daha önce sadaka kültürü diye dalga geçiyordu. Ama şimdi sosyal sorumluluk adı altında aynı şeyi hayata geçirmeye çalışıyorlar. Los Angeles Kaliforniya’da birçok lise öğrencilerine iyilik projeleri yaptırılıyor. 6 -8 haftalık dersler konuyor.
Çocuklar yaşlı bakım evlerinde ya da sokaklardaki evsizlere yardım ediyorlar. Bunları raporluyorlar ve not alıyorlar. Bu aslında bir yandan çocuğun hayatı öğrenmeye başlamasına sebep oluyor.
Pozitif psikoloji, 21. Yüzyıl becerisi olmalı
Pozitif psikoloji şu anda 21. yüzyıl becerisi olarak kabul ediliyor. 20. Yüzyıl bilgi çağıysa 21. Yüzyıl bilgelik çağı olacak. Bunun da bilimsel formatı, bilimsel karşılığı pozitif psikoloji. Bunu biz öğretirsek ancak küresel mutluluk olacak, küresel barış olacak. Eğer öğretemezsek dünya yaşanılır bir yer olmaktan çıkacak.
Rahibe Terasa’ ya soruyorlar; “Dünya daha yaşanılır nasıl olur?” diye çok güzel bir cevap veriyor, diyor ki; “Birebir iyilik yapmakla.”
Birebir iyilik yapmak nedir, bütün semavi öğretilerin sunduğu bir şeydir, bire bir iyilik yap, rastgele iyilik yap, karşılıksız iyilik yap, göstererek yapma. Bunu biz kendi hayatımızda gerçekleştirirken çocuklarımıza da bunu anlatabilmemiz, gösterebilmemiz gerekiyor. Bunu sağladığımız zaman dünya daha yaşanır bir yer olacak, Türkiye daha yaşanır olacak ve aile daha yaşanılır hale gelecek.
Prof. Dr. Nevzat Tarhan
Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü, Psikiyatrist